5.7-2 Openbaar groen, natuurbescherming

Wat wilden we bereiken?

• De natuur en het landschap zijn van hoge kwaliteit en worden optimaal beheerd en beschermd zodat de positieve bijdrage aan de leefbaarheid gewaarborgd blijft.
• Een hoge biodiversiteit in natuur en landschap.
• Minder overlast van eikenprocessierupsen en ander ongedierte.

Wat zouden we er voor doen?

• We geven uitvoering aan de projecten in het Routeboek Programma Versterking Vrijetijdseconomie, voor programmaonderdeel Natuur en Landschap, zoals het beleefbaar maken van natuur en landschap (Koningsven-De Diepen) ,  het realiseren van een uitstroomvoorziening aan het Rozenbroek in Milsbeek en verdere uitwerking en  implementatie van de Omgevingsvisie.
• We maken een start met de uitvoering van de voorstellen uit het rapport 'Regiovisie Maasheggen', met betrekking tot het herstel van het Maasheggenlandschap.
• We maken gebruik van Gedragscodes in het beheer, om te voldoen aan de Wet natuurbescherming en houden zoveel mogelijk rekening met de aanwezigheid van (wettelijk beschermde) flora en fauna.
• We dragen bij aan de uitvoering van het instandhouding Kleine Landschapselementen in Limburg (IKL) Het IKL-jaarprogramma "Gennep Buiten", waaraan de gemeente financieel bijdraagt. De gemeentelijk projectleider is eerste aanspreekpunt,  onderhoudt contact met verschillende lokale partijen en vertaalt het programma, wensen en ambities naar de praktijk.   
• We onderhouden het ooievaarsnest en de camera op het stadhuis. We zorgen dat het nest via de website van 'Beleef de Lente' gevolgd kan worden.
• We stimuleren projecten vanuit de samenleving die bijdragen aan de kwaliteitsverbetering van het buitengebied. De gemeentelijke coördinatie, administratie  en PR van het Fonds Kwaliteitsverbetering Buitengebied is hierbij een belangrijk instrument.  
• Met betrekking tot de eikenprocessierups volgen we de landelijke ontwikkelingen ter voorbereiding op toekomstige bestrijding. We maken een actieplan wat past binnen de landelijke ontwikkeling om de processierups te bestrijden. Ook wordt er een communicatieplan opgesteld, zodat burgers beter en sneller worden geïnformeerd.
• We ondernemen acties om de biodiversiteit te vergroten, mede om te stimuleren dat de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups goed kunnen gedijen. Te denken valt aan het aanleggen van bloemrijke akkerranden (we verstrekken hiervoor gratis zaden), groen binnen projecten en we nemen het initiatief voor biologische bestrijding van de eikenprocessierups door de inzet van extra mezenkastjes.

Wat hebben we gerealiseerd?

• Vanuit het Routeboek Programma Versterking Vrijetijdseconomie, programmaonderdeel Natuur en Landschap, is het project "Realisatie van de uitstroomvoorziening aan het Rozenbroek - Milsbeek" in de uitvoeringsfase. Naar verwachting is dit in mei 2021 afgerond.
• Het rapport Visie Maasheggen voor de gemeenten Gennep en Bergen, dat is opgesteld door de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC), is opgeleverd. Het rapport is openbaar en kan via de website worden gedownload. Er is nog geen start gemaakt met de uitvoering. Wel is er een regionaal project voor herstel van het Maasheggenlandschap gedefinieerd dat via de Regio Deal en Investeringsagenda meedingt naar financiering. Het herstelproject is een regionale samenwerking van drie Maasheggen-gemeenten aan de Limburgse kant van de Maas: Mook en Middelaar, Gennep en Bergen.
• De nieuwe gedragscode 'Bestendig beheer en onderhoud van Groenvoorzieningen' van Stadswerk is eind 2020 definitief goedgekeurd door het ministerie. De vertaalslag naar de Gennepse beheerpraktijk vindt daarom pas in 2021 plaats. Hierin omschrijven we hoe we binnen de gemeente omgaan met beschermde flora en fauna tijdens uitvoeringswerkzaamheden.
• IKL-jaarprogramma "Gennep Buiten" is ondanks coronabeperkingen zo goed mogelijk uitgevoerd. Stichting IKL coördineert en begeleidt beheerwerkzaamheden met verschillende vrijwilligersgroepen, zoals de hoogstambrigade in Ven-Zelderheide.
• Het ooievaarsnest op het stadhuis is onderhouden en 3 jonge ooievaars zijn geringd. Helaas kon dit vanwege corona niet met publiek. De camera die de ooievaars registreert is vervangen. De beeld- en geluidskwaliteit zijn er enorm op vooruit gegaan. Beelden waren in het broedseizoen weer te zien via de site van Beleef de Lente (Vogelbescherming).
• Vanuit het Fonds Kwaliteitsverbetering Buitengebied is een aantal projecten voor erf- en landschapsinrichting in het buitengebied gerealiseerd. Het betreft onder andere de inrichting van een perceel van Limburgs Landschap aan de Stiemensweg, dat als compensatie dient voor de kap van  bomen langs het vorig jaar aangelegde fietspad in Heijen. Daarnaast komen er gestaag nieuwe aanmeldingen binnen. Jaarlijks worden tussen de 10 en 15 projecten gerealiseerd.
• De preventieve en curatieve bestrijding van de eikenprocessierups is in 2020 weer door de Nationale Bomenbank uitgevoerd. Ten opzichte van vorig jaar zijn er circa 20 % meer bomen preventief behandeld. De overlast is minder geweest dan vorig jaar. Landelijke ontwikkelingen rondom de bestrijding van de eikenprocessierups worden gevolgd. Daarnaast hebben we een actieplan voor aanvullende bestrijding van de eikenprocessierups opgesteld in samenwerking met IKL, terreinbeherende organisaties en een aantal betrokken inwoners. Alle informatie rondom de bestrijding van de eikenprocessierups, inclusief een interactieve kaart,  staat op de gemeentelijke website.
• Er wordt op meerdere vlakken gewerkt aan het vergroten van de biodiversiteit, onder andere om de problemen rondom de eikenprocessierups op een natuurlijke manier aan te pakken. Er is in 2020 een insectentelling uitgevoerd en we hebben adviezen ingewonnen voor de verbetering van bermen als habitat voor insecten. De volgende stap is het aanpassen van het maaibeheer. Door met andere machines te maaien, minder maar gerichter te maaien, en op plaatsen de vegetatie te laten staan verwachten we aanzienlijke winst voor de biodiversiteit.

In 2020 is ook gerealiseerd:

• Er zijn voorafgaand aan het broedseizoen 300 mezenkastjes uitgedeeld onder scholen, kinderdagverblijven, dorpsverenigingen en particulieren om een start te maken met de aanvullende maatregelen om het aantal natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups te stimuleren of te vergroten. In het late najaar zijn er nog eens 200 kastjes uitgedeeld, nu voor andere vogelsoorten.  Er is door veel mensen enthousiast gereageerd op deze acties.
• Bloemrijke akkerranden: van deze regeling voor het uitdelen van zaden aan particulieren, ten gunste van de biodiversiteit, is goed gebruik gemaakt. 53 deelnemers hebben in totaal ruim 4 hectare ingezaaid. Dit jaar konden men kiezen uit 3 soorten zaadmengsels, waaronder een specifiek mengsel dat erop gericht is om natuurlijke bestrijders van de eikenprocessierups aan te trekken.
• In het kader van een natuurbrandpreventieproject in de Veiligheidsregio Limburg Noord is een compartimentsgrens aangelegd in het Heijense Bos. Over een breedte van 30 meter langs de Kempkenweg zijn naaldbomen en naaldhout opslag verwijderd en is de omvorming naar loofhout in deze strook in gang gezet. Hierdoor kan een natuurbrand beter bestreden worden.
• De ambitie om meer bomen aan te planten in de gemeente Gennep is verwoord in de notitie "Meer bomen in Gennep" (door het college vastgesteld op 18 februari 2020). Er is subsidie aangevraagd in het kader van het Limburgse provinciale 1 miljoen bomenplan.
• Idverde (voorheen BTL) heeft de herziening van het groenbeleidsplan begeleid. Begin september vond een raadsconsultatie plaats, gevolgd door een bewoners- en ondernemersconsultatie. In het beleidsplan zijn de ambities en keuzes ten aanzien van het gemeentelijk groen beschreven voor de periode 2021-2031. Belangrijke thema's zijn inrichting en onderhoud van het groen in de buitenruimte, meer biodiversiteit, plaagbestendigheid, en veerkracht in tijden van klimaatverandering (hittestress, wateroverlast, droogte). Besluitvorming over het nieuwe groenbeleidsplan vindt in het voorjaar van 2021 plaats.
• We praten mee over de transitie van Nationaal Park naar Nationaal Landschap Maasduinen. Hierin liggen mogelijk voordelen voor de gemeente Gennep op het vlak van natuurbeheer en natuurinclusieve landbouw, toerisme en recreatie.